Brig. Generaal GL (‘Dick’) Reinderhoff 

In memoriam
Brig. Generaal GL (‘Dick’) Reinderhoff
04.06.12.004 Inf.KNIL
Chef-staf Troepencommando Tarakan

“Rotzooi, rotzooi, alles wat je ziet
Rotzooi, rotzooi, anders is het niet
Een kale boom, een kale struik, nipa en moeras
Het zou mij sterk verwonderen als dat Tarakan niet was!”*

In 1904 geboren te Den Haag, is hij als 18 jarige soldaat in 1922 vrijwillig in dienst gegaan bij het KNIL instructie bataljon in Kampen. Volgde in 1924 de officiers opleiding bij het K.M.A. in Breda en in 1928 aangesteld als 2e luitenant. In dat jaar vertrok hij met zijn detachement naar Indië en is ingedeeld bij het 8e bataljon inf. te Malang. In 1930 overgeplaatst naar de militaire vliegschool te Kalidjati als leerling vlieger. In 1931 weer ingedeeld bij de infanterie en geplaatst bij het territoriaal commando op west Borneo en bevordert tot 1e luitenant. In 1932 overgeplaatst naar de mobiele colonne te Pontianak. Tussen 1932 en 1938  diverse functies (v.a. 1934 op Celebes) als Lt. adjudant en commandant. In 1940 bevordert tot kapitein en aangesteld als chef-staf bij het troepencommando (versterkt bataljon) Tarakan van Overste S. de Waal.

Tarakan werd aangevallen door een Japanse overmacht van ca. 6000 man vs ca. 1200 man KNIL. Na de kansloze strijd van amper 2 dagen op Tarakan is Kapt. Reinderhoff (samen met Sgt. Wagner en een matroos) op 12 januari 1942 naar voren gezonden om de overgave aan te bieden aan de Japanners. Daags erna wist hij, samen met de B.P.M. administrateur Dr. AH Colijn (tevens res. kapitein), tijdens de (soms brute) verhoren de Japanse legerleiding zover te krijgen akkoord te gaan met een bijzondere opdracht. Men zou (onder bewaking) uitgezonden worden in de motorsloep  ‘Parsifal’ met een door de Japanse legerleiding geschreven ultimatum (zie bijlage) aan de commandant van Balikpapan op Borneo, waarin bevolen werd de betreffende olie installaties aldaar onbeschadigd te laten. Op Tarakan waren deze immers zwaar beschadigd, en de Japanners wilden ten koste van alles dit niet nog een keer laten gebeuren. De oliebronnen waren van cruciaal belang voor de verdere Japanse oorlogsvoering. Daarop dienden beiden terug te keren naar Tarakan om verslag te doen.

Op 16 januari 1942 vertrok de Parsifal (een niet zeewaardige sloep), waarin naast Reinderhoff en Colijn, nog 4 Japanners t.w. 2 luitenants en 2 matrozen, naar Balikpapan, ca. 600 km verderop. Op de 19e werd de Parsifal opgemerkt door een patrouillerende vliegboot van de marine luchtvaartdienst, maar wegens de hoge zee kon deze niet landen.

De dag er op lukt dit wel (de Nederlanders hadden de Japanners eerst kunnen overmeesteren en opgesloten in de kajuit.) Reinderhoff en Colijn zijn vervolgens naar de vliegboot gevaren in de kleine roeiboot die op de kajuit lag.

Aangekomen in Balikpapan hebben zij de commandant aldaar, Overste C v.d. Hoogenband, medegedeeld wat er in Tarakan was gebeurd. Deze beval alle installaties in Balikpapan direkt te vernietigen. Reinderhoff en Colijn mochten echter niet terug naar Tarakan en kregen het bevel direct naar Java te vliegen om de legercommandant persoonlijk te informeren. Het garnizoen van Balikpapan heeft een hoge prijs moeten betalen voor de vernielingen, aangezien de Japanners ook daar vele executies hebben uitgevoerd. Kapitein Reinderhoff heeft vervolgens uitgebreid gerapporteerd over de aanval en de Japanse vechttechnieken (die toen nagenoeg onbekend waren). Op bevel van de legercommandant Lt. Generaal H. ter Poorten werd hij aangewezen als troepenvoorlichter. Zijn voordrachten op Java waren voor veel officieren schokkend en door sommigen overdreven bevonden. Men kon niet geloven dat de Japanners (in die tijd nogal minachtend en kleinerend bejegend) in staat waren tot gedisciplineerde gevechtsacties. Dat de Japanse soldaat een bijna grenzeloze doodsverachting had en bezield was met een enorme vechtlust, werd bij het KNIL (maar ook bij andere mogendheden) niet geloofd ¹.  Reinderhoff en Colijn zijn voor hun inzet onderscheiden met de Bronzen Leeuw.

Na de Japanse inval op Java op 28 februari 1942 was het echter ook snel gebeurd. Op 9 maart 1942 was het KNIL verslagen. Het was de legerleiding inmiddels ter oren gekomen dat Kapt. Reinderhoff hoog op de ‘gezocht’ lijst stond van bij de Japanse Kempeitai (militaire politie) vanwege zijn handelingen op Balikpapan (vernielingen olie installaties niet voorkomen) en hij dus beter geëvacueerd kon worden. Samen met nog 4 passagiers (w.o. de AHK staf Kapt. SH Spoor, de latere legercommandant) wist men ’s nachts van Andir op te stijgen terwijl het vliegveld reeds door de Japanners was bereikt. Met het laatste vliegtuig dat nog kon opstijgen wist hij op 8 maart aan een bijna zekere dood te ontkomen.

Vanuit Australië heeft hij de oorlog voortgezet als inlichtingenofficier door aldaar mede de Nefis inlichtingendienst (Netherlands Forces Intelligence Service) te helpen opzetten, later onder Spoor. In die functie maakte hij deel uit van SWPA (South West Pacific Area) command onder Generaal Douglas MacArthur en diens inlichtendienst sectie G-2. Toen de Australische troepen op 1 mei 1945 op Tarakan waren geland, is hij in juli terug gegaan om nader onderzoek te doen en verhoren af te nemen bij overlevenden. Overste de Waal was door de Japanners meegenomen naar Java alwaar hij de oorlog heeft overleefd en als Generaal-majoor commandant van de infanterie B-divisie werd. Hij is voor zijn leiderschap onderscheiden met de Militaire Willems Orde 4e klasse. Dr. Colijn zag geen kans te ontsnappen van Java en is gevangen genomen. Hij heeft de oorlog in gevangenschap doorgebracht met zijn 3 dochters (de Japanners zijn er niet achter gekomen dat hij mede verantwoordelijk was voor de vernietiging van de olie installaties op Tarakan en Balikpapan). Hij stierf echter ernstig verzwakt op 11 maart 1945 in een gevangenenkamp op het eiland Banka. Zijn vrouw en drie dochters overleefden hun gevangenschap.Na de oorlog is Kapt. Reinderhoff in de rang van Majoor resp. Overste hoofd van de militaire inlichtingendienst geworden tijdens het Indonesische conflict en heeft v.a. 1950 Nederland (als  Kolonel) gediend als militair attaché. In 1960 is hij in de rang van Brigade Generaal uit dienst getreden. Hij overleed in 1977 te London.

Onderscheidingen GL Reinderhoff: Officier Orde v Oranje Nassau met zwaarden; Bronzen Leeuw; Oorlogs Herinneringskruis met 2 gespen; Ereteken voor Orde en Vrede met 1 gesp; Officierskruis XXX; Asiatic Pacific Campaign medal 1941-1945 (VS); Groot Kruis van verdienste (D);  Marsvaardigheidskruis.

1: tijdens de herovering van Tarakan in 1945 hebben de geallieerden met 15000 man ruim 2 maanden strijd moeten voeren tegen een
Japanse bezettingsmacht van 2200  man; hiervan sneuvelde ruim 70% alvorens zich over te geven!
*: populair liedje uit die tijd

Noot van de schrijver:
Informatie is samengesteld uit het persoonlijk archief van mijn vader, officiële rapporten en verslagen verstrekt door het Nederlands instituut voor militaire historie, het Bureau Centraal Archievendepot en de Koninklijke Bibliotheek, artikelen uit  Stabelan en Militaire Spectator alsook diverse literatuur w.o. Dr L de Jong: ‘Het koninkrijk der Nederlanden in de tweede wereld oorlog’ Deel 11a; JJ Nortier: ‘De Japanse aanval op Nederlands-Indië, deel 2; Mans Spoor-Dijkema: ‘Achteraf kakelen de kippen’; Dr L de Jong: ‘De bezetting’ Deel 2; Nortier/Kuijt/Groen: ‘De Japanse aanval op Borneo’; C Giebel: De bevrijding van de Grote Oost en Borneo; Groen e.a.: Nederlands-Indië 1942 – Illusie en ontgoocheling; C van Heekeren: Moord en Brand, Oost Borneo 1942.

-Charles Reinderhoff, Rotterdam, maart 2011-